امروزه تقریبا تمامی کاربران به مزیت های حافظه های SSD نسبت به هاردهای HDD واقف هستند و حافظه های ذخیره سازی در کامپیوترها به سرعت در حال پوست اندازی هستند. همچنین با پیشرفت تکنولوژی سازندگان لپ تاپ ها نیز از حافظه های SSD برای محصولات خود استفاده می کنند. حافظه SSD یا Solid-state drive به عنوان نسل جدید حافظه ها از تراشه های موسوم به NAND برای ذخیره اطلاعات استفاده می کند و همین باعث می شود که سرعت و امنیت بالایی داشته باشند و با توجه به عدم وجود قطعات متحرک در آنها مقاومت بالایی داشته و برق کمتری مصرف می کنند. حافظه های SSD همانند هاردهای HDD در مدل ها و ظرفیت های مختلفی در دسترس هستند و هر کدام از آنها برای کاربران مختلف و کامپیوترهای متعددی مناسب هستند. در ادامه به بررسی حافظه SSD مناسب برای کاربری های مختلف کامپیوتر از جمله لپ تاپ ها، کامپیوترهای شخصی، گیمینگ و رندرینگ پرداخته خواهد شد.
مهم ترین نکات در انتخاب SSD مناسب
قطعا برای انتخاب و استفاده از SSD ها مشکلات و موانعی وجود دارد که حتما باید توسط کاربران بررسی و برطرف شوند. شرایط محیطی، ظرفیت و اندازه، چرخه نوشتن و پاک کردن و سایر عوامل دیگر باید در نظر گرفته شوند تا عملکرد SSD بهینه شود. از مهم ترین مواردی که در انتخاب SSD مناسب برای کاربری های مختلف کامپیوتر باید به آنها توجه شود می توان عوامل زیر را نام برد:
ظرفیت حافظه SSD
اولین و مهم ترین فاکتور در انتخاب SSD مناسب برای کاربری های مختلف کامپیوتر میزان ظرفیت آن است. تعدادی از حافظه ها در مشخصات خود دارای تناقض هستند و ممکن است کاربران فقط مجاز به استفاده از درصد خاصی از فضای آن باشند. به عنوان مثال برند A به کاربر اجازه می دهد از همه فضای 256 گیگابایت یک SSD استفاده کند در حالی که برند B فقط اجازه استفاده از 230 گیگابایت آن را می دهد. برندهای تولید کننده معمولا حافظه های SSD خود را با اصطلاحات تجاری (enterprise) و مشتری (client) متمایز می کنند. اس اس دی های سازمانی بیشتر برای برنامه های مرکز داده و سرور استفاده می شوند و ظرفیت های بالاتری دارند.
به صورت کلی هر کاربر باید متناسب با میزان نیاز خود و حجم اطلاعاتی که دارد ظرفیت مشخصی برای اس اس دی خود انتخاب نماید. در کل نباید از اس اس دی هایی با ظرفیت کمتر از 128 گیگابایت در هیچ کدام از سیستم های کامپیوتری استفاده کرد چرا که حجم زیادی از این ظرفیت به سیستم عامل و برنامه ها تخصیص داده می شود و عملا کاربر نمی تواند استفاده های زیادی از آن داشته باشد.
میزان تحمل دما
یکی از مهم ترین نکاتی که در انتخاب SSD مناسب برای کاربری های مختلف باید به آن توجه شود میزان تحمل دمای آنهاست چرا که دمای بیش از حد می تواند عملکرد حافظه را تحت تاثیر قرار داده و عمر آن را کم کند. میزان تحمل دمای حافظه های SSD بر اساس استاندارد JEDEC تعیین می شود. در این استاندارد یک SSD مشتری (client) باید بتواند هشت ساعت در روز با میانگین دمای 40 درجه سانتی‌گراد کار کند در حالی که یک SSD سازمانی (enterprise) باید بتواند حداقل 24 ساعت در یک محیط عملیاتی متوسط با دمای 55 درجه سانتی‌گراد کار کند.
تفاوت حافظه های SSD دو بعدی و سه بعدی
حافظه های اس اس دی از نظر تکنولوژی NAND نیز متفاوت هستند و به دو دسته دو بعدی و سه بعدی تقسیم می شوند. اس اس دی NAND دو بعدی (که NAND مسطح نیز نامیده می شود) قیمت ارزان تر دارد اما این تکنولوژی به محدودیت فیزیکی خود با ساختارهایی در حدود 15 نانومتر رسیده است و این محدودیت می تواند منجر به افزایش خطاهای بیت و مشکلات دیگر شود زیرا ظرفیت آن برای نگهداری الکترون های کافی در سلول های حافظه بسیار کم است.
اس اس دی NAND سه بعدی با استفاده از چندین لایه به صورت عمودی روی هم چیده می شود که منجر به چگالی بیشتر، طول عمر بهتر و عملیات خواندن/نوشتن سریع تر با مصرف انرژی کمتر خواهد شد. هرچند که این تکنولوژی گران تر و پیچیده تر است اما در حقیقت هزینه های هر گیگابایت در آن کمتر است چرا که سلول های عمودی متعددی را در اندازه های کوچک بسته بندی می کند. همچنین این تکنولوژی در مقایسه با تکنولوژی ناند دو بعدی در ابعاد یکسان ظرفیت بیشتری دارد. بسته به فناوری و نوع ذخیره سازی کدهای داده به چهار دسته تقسیم می‌شوند:
- SLC: گران‌ترین نوع NAND با امکان ذخیره یک بیت در هر سلول که طول عمر بالایی دارد و معمولا در سیستم های شخصی وجود ندارد.
- MLC: این ناند در محصولات عمومی استفاده می شوند و اتکاپذیری بالا و عمر بیشتری نسبت به TLC دارند و در آن از هر سلول برای ذخیره ۲ بیت اطلاعات استفاده می شود.
- TLC: پراستفاده‌ترین نوع NAND که قیمت و عملکرد مناسبی دارد. این حافظه ها برای کاربران عادی و حتی حرفه ای کاربردی است و در هر سلول آن ۳ بیت اطلاعات ذخیره می‌شود.
- QLC: ارزان ترین گروه ناند که در هر سلول 4 بیت اطلاعات ذخیره می کند.
میزان استقامت و طول عمر حافظه SSD
باتوجه به آنکه این حافظه ها قیمت بسیار بیشتری در مقایسه با هاردهای HDD دارند میزان استقامت آنها بسیار مهم است. میزان استقامت این حافظه ها به فاکتورهایی مانند ترابایت نوشته شده (TBW) و حجم نوشتن درایو در روز (DWPD) بستگی دارد. به عنوان مثال با مقدار DWPD 1.9 / 5 برای یک SSD 240 گیگابایتی می توان آن را هر روز با سه برابر حجم داده به مدت پنج سال نوشت.
معمولا برندهای تولید کننده حافظه های SSD میزان M.T.B.F یا عمر تخمینی محصولات خودشان را عنوان می کنند اما این اعداد و ارقام دقیق نخواهند بود چراکه تحت تاثیر فاکتورهای مختلفی است. هرچقدر میزان M.T.B.F درایو بیشتر باشد شانس خرابی آن کمتر و طول عمر آن بیشتر خواهد بود.
فرم فاکتور حافظه اس اس دی
یکی دیگر از فاکتورهای مهم در انتخاب SSD مناسب برای کاربری های مختلف کامپیوتر فرم فاکتور آن است. امروزه اکثر حافظه ها با فرم فاکتور 2.5 اینچ عرضه می شوند و این به این معنی است که این حافظه ها می توانند به راحتی جایگزین هاردهای HDD شوند. فرم فاکتور M.2 نیز گزینه دیگری از فرم فاکتورهای حافظه اس اس دی است که می تواند در سیستم های مختلف استفاده شود.
رابط های کاربری
رابط کاربری نیز از مهم ترین فاکتورهای انتخاب یک SSD مناسب است. امروزه رابط های کاربری مختلفی در سیستم های کامپیوتری استفاده می شوند اما می توان گفت رایج ترین و کاربردی ترین آنها رابط SATA است که در همه سیستم ها استاندارد است. زمانی که کاربر به سرعت های بسیار زیادی نیاز داشته باشد می تواند از رابط کاربری SAS استفاده کند. حتی رابط های کاربری NVMe که از اسلات PCIe استفاده می کنند نیز می توانند گزینه مناسبی برای سرعت بالا باشند. این رابط ها بیشتر در برای کامپیوترهای گیمینگ و رندرینگ به کار می روند.
سرعت خواندن و نوشتن متوالی
از دیگر فاکتورهای مهم در انتخاب و خرید یک SSD مناسب می توان به سرعت خواندن و نوشتن متوالی آن اشاره کرد. البته دسترسی دقیق به این سرعت غیر ممکن است و سازندگان معمولا بالاترین سرعت ثبت شده را اعلام می کنند و ممکن است در واقعیت مقادیر کمتری باشد.
عملکرد خواندن و نوشتن تصادفی
عملکرد تصادفی یا خواندن و نوشتن قابل اجرا در هر ثانیه (IOPS) نیز فاکتور مهمی است که کاربر باید به آن توجه داشته باشد. SSD مناسب برای کاربری های مختلف باید دارای IOPS مناسبی باشد و هرچقدر این فاکتور بالاتر باشد بهتر خواهد بود. کامپیوترهای سازمانی و تجاری و همچنین کامپیوترهای گیمینگ و رندرینگ باید دارای IOPS بالایی باشند تا بتوانند عملکرد خوبی از خود نشان دهند. لازم نیست که کاربران عادی نسبت به عملکرد تصادفی حافظه ها حساسیت بالایی داشته باشند و عملکرد ترتیبی برای آنها اهمیت بیشتری خواهد داشت.
SSD مناسب برای کاربری های مختلف
با توجه به تمامی موارد و فاکتورهای گفته شده در مورد انتخاب حافظه های SSD می توان گفت بهترین و مناسب ترین حافظه اس اس دی برای لپ تاپ ها، کامپیوترهای شخصی و حتی کامپیوترهای ادارات کوچک، SSD های نوع TLC NAND با رابط SATA هستند. این حافظه ها هم از نظر کارایی، هم از نظر سرعت و قدرت و هم از نظر قیمت و عملکرد می توانند انتخاب بسیار خوبی باشند. اکثر اس اس دی های TLC امروزه برای بیشتر از 70000 گیگابایت نوشتن دوام می آورند بنابراین کاربران می توانند با خیال آسوده و برای مدت طولانی از آنها استفاده کنند.
- همچنین بهترین و مناسب ترین SSD ها برای کامپیوترهای گیمینگ رندرینگ می توانند حافظه هایی باشند که از درگاه 2 با استانداردهای PCIe NMVe استفاده می کنند.
جمع بندی نهایی
امروزه حافظه های اس اس دی به واسطه ویژگی های منحصر به فردی همچون سرعت عالی، مصرف برق کمتر، مقاومت بالا و … به محبوبیت بالایی رسیده اند و قطعا در چند سال آینده به صورت کامل جایگزین سایر ابزارهای ذخیره سازی می شوند. برای انتخاب SSD مناسب برای کاربری های مختلف لازم است که به فاکتورها و عوامل مختلفی همچون ظرفیت، سرعت، رابط کاربری، فرم فاکتور و … توجه شود. هر کدام از کامپیوترهای معمولی، تجاری، گیمینگ و … می توانند از SSD های متفاوتی استفاده کنند.
