هرچند که لوازم دیجیتالی و الکترونیکی امروزه دارای ظرفیت های مختلفی از حافظه های داخلی هستند اما کاربرانی که اطلاعات و داده های حجیم تری دارند و یا اهمیت و ارزش داده های آنها به گونه ای است که باید امنیت آنها حفظ شود می توانند از هاردهای اکسترنال استفاده کنند. هاردهای اکسترنال در مقایسه با هارد اینترنال بیشتر در معرض آسیب قرار دارند چرا که قابلیت حمل و نقل دارند و طبیعتا ضربه خوردن، وارد آمدن فشار، وارد شدن شوک، خیس شدن و … می تواند اطلاعات موجود در هارد را تهدید کند.
هرچند که امروزه برندهای معتبر و شناخته شده ای مانند Adata، Western Digital، Samsung، Seagate، Toshiba، Silicon Power و … هاردهای بسیار باکیفیت و مقاومی عرضه می کنند اما باز هم ممکن است هارد به دلایل مختلف دچار مشکل شود و دیگر توسط دستگاه های میزبان شناسایی نشود. در ادامه مطلب به بررسی مهم ترین دلایل خراب شدن و همچنین امکان تعمیر هارد اکسترنال پرداخته خواهد شد.
مهم ترین دلایل خراب شدن هاردهای اکسترنال
همانطور که گفت شد قبل از اقدام به تعمیر هارد اکسترنال لازم است که دلیل و علت خراب شدن، کار نکردن و شناسایی نشدن آن را پیدا کرد. برای عدم کار کردن یک هارد اکسترنال دلایل مختلفی وجود دارد که مهم ترین آنها شامل موارد زیر هستند:
- یکی از مهم ترین دلایل خراب شدن هارد خاموش کردن اتفاقی و نامناسب کامپیوتر است در حالی که اطلاعات و داده های موجود در داخل هارد در حال لود شدن و پردازش هستند. این کار منجر به خراب شدن فایل خواهد شد.
- استفاده نامناسب از هارد نیز از جمله عواملی است که می تواند منجر به آسیب دیدن آن شود. جدا کردن هارد اکسترنال از کامپیوتر بدون اجکت کردن آن تاثیر زیادی در آسیب دیدن آن دارد و لازم است که حتما قبل از جدا کردن هارد آن را اجکت کرد.
- حملات ویروسی و به وجود آمدن بدسکتورها از دیگر دلایلی هستند که باعث می شوند هارد توسط کامپیوتر شناسایی نشود.
- خراب شدن فریم ویر از دیگر دلایل خراب شدن هارد است که به ندرت پیش می آید. در حقیقت فریم ویر همانند سیستم عامل برای هارد عمل می کند و اگر خراب شود مشکلات مختلفی مانند خطای اسمارت، کندن شدن هارد، فرمت نشدن هارد و … را به وجود خواهد آورد.
- خطای سیستم فایل
- به صورت کلی بهترین شکل استفاده از هارد این است که به درستی پارتیشن بندی شود و با استفاده از برنامه های معتبر آنتی ویروس به صورت منظم پاک شود.
خراب شدن قطعات فیزیکی هارد
در کنار تمامی دلایلی که گفته شد می توان گفت اصلی ترین عاملی که باعث می شود نیاز به تعمیر هارد اکسترنال احساس شود خراب شدن قطعات الکتریکی و برد هارد است. قطعات هارد ممکن است به دلیل نوسانات برقی دچار مشکل شوند و حتی در نهایت به صورت کامل بسوزند. همچنین خراب شدن هد هارد می تواند یکی از دلایل خراب شدن هارد اصلی باشد. هد هارد از سطح پلاتر مقداری فاصله دارد و اگر این فاصله به هم بخورد می تواند با پلاتر برخورد داشته باشد و در نهایت باعث پاک شدن سطح مغناطیسی از پلاتر شود و تمامی اطلاعات موجود در هارد از بین برود. خرابی بوش و بلبرینگ اسپیندل موتور و … نیز از دیگر دلایل خراب شدن هارد اکسترنال است.
علائمی که نشان می دهند هارد اکسترنال خراب شده است
قبل از اقدام به تعمیر هارد اکسترنال لازم است که حتما تمام مواردی که ممکن است باعث عدم تشخیص هارد توسط کامپیوترها می شوند (مانند عدم اتصال صحیح به کامپیوتر، قطع شدن منبع تغذیه هارد، عدم به رزورسانی درایورها، فرمت کردن صحیح هارد، حملات ویروسی و بدسکتورها و …) به صورت دقیق بررسی شوند و در صورتی که هیچ کدام از موارد مشکلی نداشتند به بررسی فاکتورهای دیگر پرداخته شود. مهم ترین علایمی که نشان می دهند هارد دچار مشکل و خرابی شده است شامل موارد زیر هستند:
- عدم دسترسی کاربران به اطلاعات موجود در هارد
- عدم شناسایی شدن هارد اکسترنال توسط کامپیوتر
- عدم شناسایی هارد اکسترنال در فرآیند بایوس
- خراب شدن ناگهانی هارد اکسترنال و خراب شدن فایل های برنامه باعث می شوند در سیستم شناسایی نشوند.
تعمیر هارد اکسترنال
قبل از هر چیز ذکر این نکته ضروری است که همیشه باید از اطلاعات، فایل ها و داده های مهم و ارزشمند یک نسخه پشتیبان گرفته شود تا در صورت بروز هرگونه مشکلی برای هارد این اطلاعات از بین نروند. بعد از بررسی تمامی موارد و دلایلی که گفته شد برای تعمیر هارد اکسترنال می توان به دو صورت اقدام کرد.
تعمیر هارد از نظر نرم افزاری
همانطور که گفته شد ممکن است هاردهای اکسترنال در اثر مشکلات نرم افزاری مانند بدسکتور، حمله ویروسی و … توسط کامپیوترها شناسایی نشوند. در این حالت لازم است که هاردها با انجام اعمالی مانند حذف کردن فایل ها، فرمت کردن هارد، حذف پارتیشین ها و ایجاد پارتیشن بندی جدید و … اقدام به برطرف کردن مشکلات کرد. در این حالت و در صورت از دست رفتن اطلاعات داخل هارد می توان از نرم افزارهای مخصوص برای ریکاوری اطلاعات استفاده کرد.
تعمیر هارد اکسترنال از نظر سخت افزاری
اگرچه کاربران می توانند تعمیر هاردهای اکسترنال از نظر نرم افزاری از دوستان، سایت های آموزشی و … کمک بگیرند و یا شخصا مشکلات آن را برطرف کنند اما تعمیر هارد اکسترنال از نظر سخت افزار یک کار تخصصی بوده و نیاز به مهارت، دانش، تجربه و تجهیزات حرفه ای بالایی دارد. در صورتی که علایم خراب شدن قطعات فیزیکی هارد مشاهده شد به هیچ عنوان نباید آن را به کامپیوتر متصل کرد و از نرم افزارهای ریکاوری اطلاعات استفاده کرد. برای تعمیر سخت افزاری هاردهای اکسترنال لازم است که تست های ویژه ای بر روی بخش های مختلف هارد انجام شود تا منبع مشکل پیدا گردد. مهم ترین تست ها به شرح زیر می باشند:
- تست برد هارد
- تست فریمور FW هارد اکسترنال
- تست خرابی هد
- قابلیت رایت و رید (Write & Read)
- تست بدسکتور و سرعت سکتور هارد
- آنالیز لیست دیفکت ها (Defects List)
- سلامت هارد
بررسی قسمت های گفته شده و تعمیر هارد اکسترنال علاوه بر دانش و مهارت به دستگاه های تخصصی نیاز دارد و به هیچ عنوان افراد عادی نباید اقدام به باز کردن هارد و تعمیر آن کنند.
تعمیر برد هارد اکسترنال
برد در حقیقت رابط بین هارد اکسترنال و کامپیوتر است و چنانچه با مشکلی مواجه شود قادر نخواهد بود که فرکانس و ولتاژ مورد نظر را به مدیا برساند و هارد روشن نخواهد شد و در بعضی مواقع هارد به صورت ناقص روشن خواهد شد. در این حالت می توان برد هارد را تعویض کرد و بعد از مشابه سازی رام (ROM) هارد اکسترنال دوباره می تواند مورد استفاده قرار بگیرد.
تعمیر بخش مدیای هارد
مدیا در اصل محل قرارگیری هد پلاتر و اسپیندل موتور هارد است. چنانچه هارد اکسترنال دارای صداهای نامتعارف بود باید هد یا اسپیندل موتور (Spindle Motor) تعویض شود. این کار نیاز به مهارت، دانش و تجهیزات حرفه ای و تخصصی دارد. البته این کار می تواند هزینه بر باشد و چنانچه ریکاوری اطلاعات و داده های موجود در هارد اهمیت زیادی ندارد بهتر است که یک هارد جدید خریداری شود چرا که تعمیر هارد از نظر مالی مقرون به صرفه نخواهد بود.
- زمانی که بلبرینگ های Spindle Motor هارد اکسترنال قفل می کند، به دلیل قفل شدن یاطاقان اسپیندل موتور و با وجود تلاش درایو برای شناسایی اولیه، پلاتر نمی تواند بچرخد. چنانچه آسیب قفل اسپیندل موتور جدی نباشد می توان با استفاده از ابزار و تجهیزات حرفه ای و تخصصی آن را برطرف کرد ولی اگر آسیب جدی باشد باید با یک قطعه مشابه از یک هارد با هویت مشابه تعویض شود.
- به صورت کلی در هر هارد ۲ تا ۵ پلاتر وجود دارد که برای ذخیره اطلاعات از موتور اسپیندل استفاده می کند. کار موتور چرخش پلاترهاست و برای تکمیل پروسه ذخیره سازی اطلاعات قطعه دیگری به نام هد لازم است که به وسیله امواج مغناطیس عملیات خواندن یا نوشتن اطلاعات روی هارد را انجام می‌دهد. فاصله هد و پلاتر در حد 51 میکرون است و حتی ذرات معلق در هوا نیز می تواند در عملکرد آن اختلال ایجاد کند. پوشش مغناطیسی بر روی هارد دیسک به شدت آسیب پذیر بوده و چنانچه سطح پلاتر خراش بردارد قابل برطرف کردن نخواهد بود.
اصلاح فریمور در تعمیر هارد اکسترنال
ممکن است فریم ویر هارد که همان ساختار کلی هارد است دچار مشکل و خرابی شده باشد. در این حالت می توان با اصلاح فریم ویر مشکل هارد را برطرف کرد و اطلاعات و داده های موجود در هارد نیز حذف نخواهند شد. البته باید توجه داشت که اصلاح فریم ویر نیز یک کار تخصصی است و نباید توسط افراد عادی انجام شود چون ممکن است باعث خرابی کامل و حتی سوختن کامل هارد شود.
تعمیر هد هارد اکسترنال
همانطور که گفته شد وظیفه هد خواندن و نوشتن اطلاعات روی پلاتر به وسیله امواج مغناطیسی است. این قطعه ظرافت بسیار بالایی دارد و بیشتر هاردهای مدرن از تکنولوژی هدهای مقاوم ابر مغناطیسی یا (Giant Magento Resistive head) بهره می برند که بر روی Slider قرار می گیرند و به بازوی متحرک هارد دیسک متصل می شوند. چنانچه هد هارد دچار آسیب شود عملیات خواندن و نوشتن روی پلاتر مختل شده و دسترسی به اطلاعات هارد غیر ممکن خواهد شد و حتی در صورت تعویض نیز ممکن است دوباره دچار مشکل شود.
برطرف کردن کندی هارد
در بسیاری از مواقع مشاهده شده است که هاردهای اکسترنال توسط کامپیوتر شناسایی شده اما از سرعت بسیار پایینی برخوردار هستند. از مهم ترین دلایل این مشکل می توان به مواردی همچون خراب شدن محفظه یا خود هارد، مشکل در کابل های هارد، فعالیت بیش از حد هارد، وجود ویروس و بدافزارها، خراب شدن هد هارد، ایرادات فریم ویری و … اشاره کرد که باید بررسی و برطرف شوند.
جمع بندی نهایی
استفاده از هارد اکسترنال برای ذخیره و بکاپ گیری از اطلاعات و داده ها در میان افراد مختلف رایج شده است اما ممکن است این حافظه ها در اثر عوامل مختلف دچار آسیب و مشکل شوند. برای تعمیر هارد اکسترنال لازم است که ابتدا منبع مشکلات نرم افزاری و سخت افزاری بررسی شود و توسط افراد متخصص و حرفه ای برطرف شوند.
